Kinchay, na kilala rin bilang Chinese parsley o cilantro, ay isang uri ng halamang gamot na madalas gamitin sa mga lutuing Asyano. Ito ay nagmula sa rehiyon ng Mediterranean at malawak na itinatanim sa Pilipinas at maraming iba pang bansa. Sa Pilipinas, ang kinchay ay makikita sa karamihan ng mga lokal na palengke at ginagamit bilang isang masarap na sangkap sa mga pagkaing tulad ng adobo, sinigang, at tinola.
Sa artikulong ito, ating tatalakayin ang mga sumusunod:
- Ang 11 pangunahing benepisyo sa kalusugan ng kinchay.
- Ang katotohanan sa nutrisyon na taglay ng kinchay.
- Ang mga paraan na dapat malaman sa pagpili ng magandang kalidad na kinchay na bibilhin.
Top 11 Health Benefits ng Kinchay
Ang kinchay ay may maraming benepisyo sa kalusugan dahil sa mga nutrients at antioxidants na nagbibigay ng proteksyon sa mga cells laban sa pinsala ng mga free radicals. Ang mga free radicals ay maaaring magdulot ng mga chronic na sakit tulad ng sakit sa puso, diabetes, at cancer. Narito ang ilan sa mga benepisyo ng kinchay sa kalusugan:
Ang kinchay ay mayaman sa antioxidants — mga powerful na compounds na tumutulong na ipagtanggol ang iyong mga cells laban sa pinsala ng mga free radicals. Ang antioxidants ay may mahalagang papel sa kalusugan at sakit, at may ilang mga pag-aaral na nagpapahiwatig na sila ay maaaring magbigay ng proteksyon laban sa mga chronic na kondisyon tulad ng sakit sa puso, diabetes, at cancer.
Ayon sa isang pag-aaral sa test-tube, ang extract ng kinchay ay nakapagpigil ng DNA damage at pagkalat ng mga cancer cells — dahil sa kanyang antioxidant content. Isa pang pag-aaral ay nagpakita na ang paggamot sa mga daga gamit ang konsentrado na halaga ng kinchay ay nagtaas ng total antioxidant status at nagbawas ng ilang mga markers ng oxidative stress.
Sa partikular, ang kinchay ay isang magandang pinagkukunan ng flavonoids, carotenoids, ascorbic acid, at tocopherol.
2. Maaaring Makatulong na Maiwasan ang Kidney Stones
Ang kidney stones ay matigas na mineral deposits na nabubuo sa iyong kidneys at nagdudulot ng matinding, matalim na sakit sa iyong likod, gilid, at tiyan. May ilang mga pag-aaral na nagsasabi na ang kinchay ay maaaring makatulong na maiwasan ang kidney stones.
Isang pag-aaral ay natagpuan na ang paggamot sa mga daga gamit ang kinchay ay nakatulong na madagdagan ang urine volume, mabawasan ang urinary calcium excretion, at itaas ang acidity ng urine. Ang kinchay ay napatunayan din na gumagana bilang isang natural na diuretic, na maaaring madagdagan ang urination at maiwasan ang pagkakabuo ng kidney stone.
Gayunpaman, limitado ang mga pag-aaral tungkol sa epekto ng kinchay tea sa mga tao, at may ilang mga pag-aaral na nagsasabi na ito ay may kaunting epekto lamang sa mga risk factors ng kidney stone. Kaya naman, kailangan pa ng karagdagang mga pag-aaral.
3. Magandang Pinagkukunan ng Vitamin C
Ang kinchay ay mayaman sa vitamin C. Sa katunayan, ang isang 1/4-cup (15-gram) serving ay nagbibigay ng halos 20 mg ng vitamin C — tungkol sa 22% ng rekomendadong daily value. Ang vitamin C ay isang mahalagang water-soluble vitamin na gumagana din bilang isang antioxidant at may mahalagang papel sa pag-iwas sa sakit.
May ilang mga pag-aaral na nagsasabi na ito ay nakakaprotekta laban sa mga impeksyon, tulad ng pneumonia at common cold. Kasama rin ito sa synthesis ng collagen — isang protein na matatagpuan sa iyong balat, buto, kalamnan, joints, tendons, at iba pang bahagi ng iyong katawan.
Ang kinchay ay mayaman din sa dietary fiber — isang uri ng carbohydrate na hindi natutunaw o nasimulan ng katawan. Ang fiber ay nakakatulong sa digestion dahil pinapadali nito ang paggalaw ng dumi sa bituka at pinipigilan ang constipation o hirap dumumi.
Ang fiber ay maaari ring makatulong na mapababa ang cholesterol levels at blood sugar levels dahil pinipigilan nito ang sobrang pag-absorb ng taba at asukal mula sa pagkain. Bukod dito, ang fiber ay nakakabusog din dahil tumatagal ito bago ma-digest.
5. Nakakapagpababa ng Blood Pressure
Ang kinchay ay naglalaman din ng potassium — isang mineral na mahalaga para sa puso at cardiovascular health. Ang potassium ay tumutulong na mapanatili ang normal na blood pressure dahil nakaka-relax ito ng blood vessels at nagbabawas ng strain o tensyon.
Ang mataas na blood pressure o hypertension ay isa sa mga pangunahing risk factors para sa stroke o stroke — isang kondisyon kung saan may blockage o rupture ang blood vessel sa utak. Ang stroke ay maaaring magdulot ng permanenteng pinsala o kamatayan.
6. Nakakapagpabuti ng Immune System
Ang kinchay ay hindi lamang mayaman sa vitamin C kundi pati rin sa vitamin A — isa pang antioxidant vitamin na mahalaga para sa immune system o sistema pangkalusugan. Ang vitamin A ay tumutulong na maprotektahan ang mucous membranes o balat-balat — ang unang depensa laban sa mga mikrobyo o germs.
Ang vitamin A ay nakakaapekto rin sa produksyon at aktibidad ng white blood cells o puting selula — ang mga selulang responsable para lumaban at patayin ang mga mikrobyo o germs. Bukod dito, ang vitamin A ay kailangan din para sa mataasng paningin dahil nakakaapekto ito sa retina o bahagi ng mata.
7. Nakakapagpabuti ng Bone Health
Ang kinchay ay nagbibigay din ng calcium — isang mineral na mahalaga para sa bone health o kalusugan ng buto. Ang calcium ay kailangan para makabuo at mapanatili ang matibay at malusog na buto.
Ang kakulangan o deficiency sa calcium ay maaaring magdulot ng osteoporosis o osteopenia — dalawang kondisyon kung saan naging manipis o mahina ang buto dahil nawalan ito ng density o kapal. Ang osteoporosis o osteopenia ay maaaring magdulot din ng madaling pagkabali o fracture.
8. Nakakapagpabuti ng Skin Health
Ang kinchay ay may positibong epekto rin para sa skin health o kalusugan ng balat dahil mayaman ito sa antioxidants at vitamins A at C. Ang antioxidants ay nakakaprotekta laban sa oxidative stress — isang kondisyon kung saan may sobrang dami o kulang ang free radicals.
Ang oxidative stress ay maaaring magdulot ng premature aging o maagang pagtanda dahil nakakaapekto ito sa collagen production — isang proseso kung paano nabubuo at napapanatili ang elasticity o kakayahang umunat-umurongng balat. Ang antioxidants ay nakakapigil dinng inflammation o pamamaga — isa pang sanhing skin damage.
Ang vitamins A at C naman ay parehong kasama rinng collagen production dahil sila'y cofactors o katulong para makabuo nito. Bukod dito, sila'y nakakaapekto rinng wound healing o paggalingng sugat dahil sila'y tumutulong na mapabilis ng cell regeneration.
9. Nakakatulong sa pagpapabuti ng mood
Ang kinchay ay naglalaman din ng linalool, isang compound na may calming effect at nakakaapekto sa central nervous system. Ang linalool ay maaaring makatulong sa pagbawas ng stress, anxiety, depression, at insomnia.
10. Nakakatulong sa pag-iwas sa anemia
Ang kinchay ay isa rin sa mga pinakamagandang pinagkukunan ng iron, isang mineral na kailangan para sa produksyon ng red blood cells. Ang iron deficiency anemia ay isang kondisyon kung saan ang katawan ay hindi nakakagawa ng sapat na red blood cells para dalhin ang oxygen sa iba't ibang bahagi ng katawan. Ang sintomas nito ay kasama ang pagkapagod, hina, sakit ulo, at pale skin.
11. Nakakatulong sa pag-iwas at paglaban sa Cancer
Ang kinchay ay may anti-cancer properties din dahil sa mga antioxidants at phytochemicals nito tulad ng apigenin, luteolin, myristicin, at limonene. Ang mga compounds na ito ay maaaring makapagpigil o makapagpatay sa mga cancer cells at makapagpabawas ng inflammation at oxidative stress na maaaring magdulot o magpalala ng kanser.
Nutritional Facts
Ang kinchay ay isang halamang pampalasa na maaaring kainin nang hilaw o luto. Madalas itong idagdag sa mga salad, salsa, soup, stir-fry, at iba pang mga ulam na may gulay o karne. Ang ilan sa mga halimbawa ng mga lutuin na may kinchay ay ang ginisang tokwa with kinchay, stir fried tofu and celery, at pancit canton. Ang kinchay ay nagbibigay ng sariwang lasa at aroma sa mga pagkain. Ito rin ay maaaring gamitin bilang garnish o palamuti sa ibabaw ng mga pinggan.
Ang kinchay ay hindi lamang masarap kundi masustansya rin. Ayon sa MyFitnessPal, ang isang serye ng 100 gramo ng kinchay ay naglalaman ng mga sumusunod:
- 37 calories
- 0.6 gramo ng taba
- 5.4 gramo ng carbohydrates
- 2.4 gramo ng protina
- 3.4 gramo ng dietary fiber
- Potassium, iron, calcium, at iron
Ang kinchay ay isang halamang pampalasa na dapat nating subukan at tangkilikin. Ito ay hindi lamang nagpapasarap sa ating mga pagkain kundi nagpapalusog din sa ating katawan.
Mga paraan ng pagpili ng magandang kalidad na Kinchay
Paano nga ba tayo makakapili ng magandang kalidad na kinchay? Narito ang ilang mga paraan na dapat nating tandaan:
1. Pumili ng mga kinchay na may malalapad, malalago, at malalim na berdeng dahon. Iwasan ang mga kinchay na may mga tuyot, kulay dilaw, o may mga butas na dahon. Ang mga dahon ay dapat na sariwa at hindi malambot o malata.
2. Pumili ng mga kinchay na may matibay, makintab, at malinis na tangkay. Iwasan ang mga kinchay na may mga sugat, pasa, o dumi sa tangkay. Ang mga tangkay ay dapat na hindi manipis o maliit.
3. Pumili ng mga kinchay na may mabango at hindi maanta na amoy. Iwasan ang mga kinchay na may masangsang o mapait na amoy. Ang amoy ay dapat na katulad ng amoy ng sibuyas o bawang.
4. Pumili ng mga kinchay na may sariwang ugat. Iwasan ang mga kinchay na may tuyong, itim, o bulok na ugat. Ang ugat ay dapat na makapal at hindi madaling maputol.
5. Pumili ng mga kinchay na nasa tamang temperatura. Iwasan ang mga kinchay na nasa mainit o malamig na lugar. Ang temperatura ay dapat na nasa 10 hanggang 15 degrees Celsius.
Ang pagpili ng magandang kalidad na kinchay ay mahalaga upang makasiguro tayo ng masarap at masustansyang pagkain. Ang kinchay ay dapat gamitin sa loob ng isang linggo mula sa pagbili upang mapanatili ang sariwa at kalidad nito.
Ang kinchay ay isang masustansyang halamang gamot na maaaring magbigay ng maraming benepisyo para sa kalusugan. Maaari itong gamitin bilang sangkap o inumin bilang tea para ma-enjoy ang lasa at aroma nito. Subukan ang kinchay tea para mapakinabangan ang mga katangian nito.
